Om warmtepompen beter met elkaar te kunnen vergelijken tijdens het advies, ontwerp- of keuzeproces heeft TDI samen met fabrikanten gewerkt aan universele specificatiebladen. En met succes.  De eerste 9 fabrikanten hebben inmiddels specificatiebladen opgeleverd. Op 25 september overhandigde Frank Agterberg (voorzitter van Vereniging warmtepompen) namens de fabrikanten de eerste exemplaren aan Mark Harbers (voorzitter Techniek Nederland). 

Specificaties van warmtepompen zijn tussen merken of modellen soms lastig te vergelijken. Informatie is te vinden op meerdere plekken, definities kunnen afwijken, parameters ontbreken of het is niet altijd duidelijk welke data bij welke versie horen. Dit leidde in het verleden regelmatig tot discussies tussen installateurs en opdrachtgevers met vertragingen in het selectieproces of vergunningentraject als gevolg. Daar komt nu dankzij standaardisatie van de presentatie een einde aan.

TDI installateurs en een groot aantal warmtepompfabrikanten pakten het probleem collectief aan. Warmtepompfabrikanten werden niet om nieuwe gegevens gevraagd maar om de bestaande productinformatie op één en dezelfde uniforme wijze te bundelen. Daardoor is alle benodigde informatie meteen inzichtelijk. De specificatiebladen vereenvoudigen het maken van vergelijkingen tussen typen en merken en versnellen het selectieproces van de werkvoorbereider om voor elke toepassing de beste configuratie te vinden.

Uitbreiding

Op de bladen zijn onder meer de volgende specificaties te vinden: merk en type; COP; SCOP;  gebruikt koudemiddel en het GWP-getal daarvan; geluidsvermogen; mogelijke communicatieprotocollen en sturingsopties, afmetingen, gewicht, beschermklasse en minimale afstanden rondom zowel de binnen- als buitenunit; elektrische aansluitspecificaties.

De eerste specificatiebladen richten zich op lucht-water warmtepompen omdat de vraag naar dit type in de markt het grootst is. Doel is om op korte termijn ook voor andere warmtepompvarianten de informatie op uniforme wijze te bundelen.

Professionalisering van de sector

Frank Agterberg, voorzitter van Vereniging Warmtepompen: “De specificatiebladen zorgen voor verdere professionalisering van de sector. Het biedt vertrouwen aan alle stakeholders om op basis van uniform gepresenteerde gegevens een systeemkeuze te maken. We nodigen al onze leden van harte uit om aan de slag te gaan met de specificatiebladen, mochten ze dit nog niet hebben gedaan. Hoe meer warmtepompfabrikanten de gegevens op dezelfde manier presenteren, hoe meer transparantie dit biedt voor de markt.”

Warmtetransitie versnellen

Mark Harbers, voorzitter Techniek Nederland: “Warmtepompen spelen als toekomstbestendige oplossing een belangrijke rol in de energietransitie. Met de specificatiebladen kunnen installateurs, groothandels en opdrachtgevers sneller en eenvoudiger de juiste informatie vinden. Zo maken we het keuzeproces makkelijker en versnellen we samen de energietransitie.”

De volgende fabrikanten bieden één of meerdere specificatiebladen aan:

• Nefit Bosch – externe link
• Atag
• Quatt
• Inventum –  externe link
• Vaillant
• Remeha –  externe link
• Intergas
• Daikin
• Qvantum

De verduurzaming van installaties versnellen in de huursector. Dat is het doel van een nieuw initiatief van Techniek NL, Aedes en Mensen maken de Transitie (MMT) waar TDI bij is aangesloten. De initiatiefnemers willen barrières aanpakken zoals onzekerheid over energiekosten, investeringscapaciteit van verhuurders en duidelijkheid geven over onderhoudskosten van warmtepompen. Thomas Möhring Beleidsadviseur duurzaamheid bij woningcorporatie Parteon en Henry Kasper Themahouder Technologische Innovatie bij MMT én betrokken bij TDI lichten het initiatief toe.

“We zijn met ruim 250 woningcorporaties in Nederland en hebben met z’n allen de ambitie om te verduurzamen. De weg om dit succesvol te realiseren heeft echter een aantal hobbels. Door met alle betrokken partijen eerlijke gesprekken te voeren en knopen door te hakken kun je een en ander in beweging brengen”, begint Möhring. Kasper vult aan: “In de aanloop van dit initiatief is een aantal gesprekken gevoerd over de knelpunten bij het opschalen van warmtepompen bij woningcorporaties. Hieruit vloeiden vier actielijnen voort die we met het leerplatform de komende tijd zullen aanpakken.” Twee actielijnen zijn inmiddels opgestart: ‘Basis op orde’ en ‘Succesvolle aanpakken’.

Basis op orde

Möhring: “In ‘Basis op orde’ gaan we na wat de strategie is van een corporatie en wat de essentiële zaken zijn om te verduurzamen. Zo is de mate van belangrijkheid die bestuurders of het management geven aan verduurzaming, essentieel om een en ander snel in beweging te brengen. Daarnaast merken we dat corporaties vaak wachten op initiatieven die gemeenten willen uitrollen, voor ze beslissen of ze in een (hybride) warmtepomp zullen investeren. Dat zorgt voor een enorme vertraging. Het is beter om nu alvast acties te ondernemen.” 

Kasper: “Er zijn veel vragen op tactisch en strategisch niveau die helder moeten zijn vóór de warmtepomp als investering in beeld komt. Denk aan de mate van isolatie, de leeftijd van de bestaande installatie maar ook de total cost of ownership, de te verwachten onderhoudskosten, de impact van de verduurzaming op de bewoners. Daarbovenop is netcongestie een complicerende factor. Het is noodzakelijk om continu gesprekken te voeren met de juiste partijen. Een concreet actieplan hoe je als corporatie hiermee om moet gaan, is er nog niet, maar daar gaan we als collectief graag mee aan de slag om duidelijkheid te creëren.”

Het ontwerpen van innovatieve warmtepompsystemen zal eveneens een belangrijke bijdrage leveren aan de versnelling. Kasper: “Slimme warmtepompen die je kunt sturen zijn nodig om met netcongestie om te kunnen gaan. Daarvoor is de juiste datacommunicatie en software nodig. Met TDI hebben we op dat vlak al grote stappen voorwaarts gezet en deze kennis delen we binnen de leeraanpak. Daarnaast draait TDI mee in het net gestarte traject van NEN richting een technische richtlijn voor slimme warmtepompen. Een richtlijn die waarschijnlijk bepalend gaat zijn voor wel of geen subsidie op een warmtepomp.”

Succesvolle aanpakken

Een tweede actielijn is ‘Succesvolle aanpakken’. Kasper. “We zijn aan het inventariseren welke systemen, aanpak en methodes en afspraken goed werken zodat deze kunnen worden gedeeld en gebruikt door anderen. Goed samenwerken en eerlijk communiceren met elkaar blijkt alvast een belangrijke sleutel tot succes. Möhring: “Momenteel worden onzekerheden door gebrek aan jarenlange ervaring van installatie van warmtepompsystemen – doorberekend in offertes wat leidt tot hoge maandbedragen of hogere installatie- of onderhoudskosten. Dat is begrijpelijk, maar zit innovatie in de weg. Je moet samen de risico’s delen en kijken naar toekomstbestendige oplossingen, eventueel met andere businessmodellen of partnerschappen. Er is lef nodig om het op een andere manier te doen.”

Het enthousiasme en de bereidheid om het anders aan te pakken is in elk geval aanwezig. Kasper “Qua techniek, datacommunicatie en installatietijdverkorting hebben we met TDI al veel verbeteringen door kunnen voeren. Zo is er ook een werkstroom gestapelde bouw, waar technische oplossingen worden gezocht om compacte systemen met zo min mogelijk overlast te installeren. De Portiek Hybride van Breman Installatiegroep is daar een uitkomst van. Dit willen we verder uitwerken en met corporaties delen zodat we kunnen laten zien wat mogelijk is. Tegelijkertijd merken we dat het enthousiasme groeit om samen de handschoen op te pakken. We zijn nog maar net begonnen met het initiatief maar merken nu al dat er een grote bereidwilligheid is bij de deelnemende partijen om met en van elkaar te leren. Samen maken we verschil.”

>>Het project TDI500 is uitgevoerd met Topsector Energie subsidie van het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat, uitgevoerd door Rijksdienst voor Ondernemend Nederland. De specifieke subsidie voor dit project betreft MOOI-subsidie ronde 2022.

De energietransitie is een belangrijk thema bij zowel het consortium Team Duurzaam Installeren (TDI) als Techniek Nederland. Daarom hebben de partijen voor diverse onderwerpen de koppen bij elkaar gestoken om elkaar te versterken. Dankzij een goede wisselwerking kunnen innovaties sneller sectorbreed worden uitgerold. Een win-win-situatie voor alle betrokken partijen.

“Wij werken als Techniek Nederland al jaren aan verduurzaming, onder meer door onze leden toegang te geven tot de nieuwste inzichten, richtlijnen en best practices. Sinds 2022 hebben tien koplopers in de installatiebranche – eveneens lid van Techniek Nederland - in het consortium TDI hun krachten gebundeld om de installatie van (hybride) warmtepompen te versnellen. Een aantal topics waar TDI mee aan de slag is gegaan, komt overeen met zaken die wij eveneens op de agenda hebben staan. Hierdoor is het niet meer dan logisch dat we elkaar hebben opgezocht om na te gaan hoe we elkaar hierin kunnen versterken en de sector nog beter kunnen ondersteunen”,  legt Remco van der Linden, directeur Techniek en markt van Techniek Nederland uit.

Datastekker

TDI en Techniek Nederland werken onder meer samen aan data gerelateerde onderwerpen. Maarten Hommelberg, directeur TDI, hierover: “In een deelproject van TDI500 ontwikkelen installateurs samen met fabrikanten een uniforme datastekker. Hiermee kunnen installateurs, ongeacht type of merk, eenvoudig met alle warmtepompen in het veld communiceren wat hen veel tijd bespaart. Belangrijk is dat dit goed aansluit op de software die installateurs in de sector toepassen én dat het sectorbreed kan worden uitgerold.”

Hetzelfde geldt voor de prestatiedata van beheerde warmtepompen per woning. “Het is nodig dit te vertalen naar efficiënt installatiebeheer en predictive maintenance om een versnelling te kunnen maken. In de praktijk registreert ieder installatiebedrijf de onderhoudsdata van de assets op een eigen bedrijfsspecifieke manier. Kun je hier eenheid in bereiken, dan is de informatieoverdracht van het onderhoud – bijvoorbeeld bij grote bouwprojecten of woningcorporaties – veel eenvoudiger. Ook hier is een sectorbrede, uniforme aanpak gewenst.”

Assetregistratie

Van der Linden. “Om assetregistratie van installaties te vereenvoudigen en aan te sluiten op de ontwikkelingen in de sector, heeft Techniek Nederland samen met andere organisaties de sectorbrede basis gelegd voor digiGO, wat staat voor Digitaal samenwerken in de Gebouwde Omgeving. Doel ervan is om te zorgen voor versnelling van ketenbrede digitalisering. We kunnen hierdoor de  assetregistratie en datastekker eenvoudiger sectorbreed uitrollen op een uniforme wijze volgens de afspraken van het Digitaal Stelsel Gebouwde Omgeving. We kijken daarbij ook samen naar de manier waarop dit moet gebeuren zodat we voldoen aan de Europese regelgeving, rekening houdend met bijvoorbeeld de AVG (Algemene verordening gegevensbescherming, red.).”

Herdere rolverdeling

TDI en Techniek Nederland hebben dezelfde visie om voort te bouwen op wat er is om te kunnen versnellen. “Dankzij onze samenwerking kunnen we elkaar versterken”, legt Hommelberg uit. “TDI heeft de ambitie om het installatieproces te versnellen. Om die versnelling waar te maken is innovatie nodig op diverse deelgebieden, waar het consortium zich op toelegt. Daarbij is het logisch om niet opnieuw het wiel uit te vinden, maar na te gaan wat er al op brancheniveau en in de bouw- en technieksector gebeurt.”  Van der Linden: “Techniek Nederland heeft al een applicatieportfolio ontwikkeld om bedrijven te ondersteunen met hun bedrijfsvoering, ondersteuning en onderhoud. Het is interessant dat TDI dit meeneemt in hun deelproject over digitalisering. Wanneer het consortium vervolgens technisch inhoudelijk een basis heeft uitgewerkt, zoals bij de datastekker, is er weer een organisatorische stap nodig om het verder te brengen en steken we de koppen opnieuw bij elkaar en voeren we gesprekken over de uitvoering, timing en financiële middelen.”

Samen optrekken richting woningcorporaties 

Hommelberg geeft nog een voorbeeld. “Het schrappen van der normering om vanaf 2026 een (hybride) warmtepomp aan te schaffen wanneer de cv-ketel aan vervanging toe is, heeft geleid tot een dalende vraag vanuit de markt. Maar de ambitie om de uitstoot in de gebouwde omgeving te verminderen blijft onveranderd. Daarom hebben we besloten om actiever de samenwerking op te zoeken met woningcorporaties. Dit om na te gaan hoe we barrières kunnen wegnemen zodat de keuze voor een (hybride) warmtepomp sneller wordt gemaakt. Techniek Nederland voert eveneens gesprekken met de branchevereniging van woningcorporaties, AEDES. Daarom hebben we besloten om ook hier samen op te trekken en elkaar te versterken.”